Osmanlıda mücevher geleneği, köklerini çok güçlü bir düşünceden alır. Bu düşünce, her bir hükümdarın aynı zamanda kuyumculuk eğitiminden geçmesi gerektiği şeklindedir. Tam da bu sebepten Kanuni Sultan Süleyman başta olmak üzere birçok padişahlık adayı sadrazam, gençlik dönemlerinde kuyumculuk eğitimi almıştır.
Osmanlının mücevher geleneği de tıpkı, kendi iç etnisitesi gibi oldukça dinamik ve güçlü öğelerle bezenmiştir. İmparatorluğun dört bir yanından elde edilen ganimetler, değerli taşlar ve altınlar, Osmanlı hanedanının mücevher geleneğinin oluşmasında önemli düzeyde rol oynamıştır. Bunun dışında her ne kadar mücevherler kadınlarla özdeşleştiriliyor olsa da Osmanlı mücevher geleneği, bu kalıpları yıkar. Birçok padişah; savaş kıyafetlerinde, kılıçlarında, tacında, tahtında ya da vücudunun farklı noktalarında değerli taşlarla bezenmiş kusursuz mücevherlere yer vermiştir.
Osmanlı dönemi mücevherleri, sanıldığı gibi büyük oranda altın kullanımıyla tasarlanan mücevherlerden ibaret değildir. 600 yıllık imparatorluk, 3 kıta boyunca çetin savaşlar vermiş, pek çok değerli toprağı fethetmiştir. İmparatorluğun böylesine açık bir yapıya sahip olması, Osmanlıda mücevher geleneği oluşurken çok yönlü dinamiklerin benimsenmesini sağlamıştır.
İşte tam da bu yüzden hanedan, imparatorluğun farklı bölgelerinden gelen ve özenle tasarlanan pek çok mücevheri geleneğin bir parçası haline dönüştürmüştür. Gerdanlıklar, burma altın bilezikler, bugün suyolu olarak tanımlanan akarsu bilezik tasarımları, hilal motifli mücevherler Osmanlı döneminin mücevherleri olarak kayda geçmiştir.
Hanedanın mücevherleri, savaş alanında kullandığı kişisel eşyalarından sarayda tercih ettiği gösterişli değerli taşlara kadar oldukça geniş bir yelpazeyi kapsar. Klasik Avrupa mücevher geleneğinde olduğunun aksine Osmanlı hanedanlığı, mücevherleri sadece saray yaşamının ya da gündelik hayatın bir parçası olarak görmemiştir.
Savaş ortamında kullanılan silahlardan, giyilen kıyafetlere kadar her yerde Osmanlıda mücevher geleneği kendini belli eder. Ayrıca Osmanlı hanedanları için mücevherler, halkla bütünleştikleri anlarda da oldukça önemli bir yere sahiptir. Padişah her Cuma günü halkla buluştuğu, rutin selamına çıkarken daima güçlü ve ihtişamlı görünmelidir.
Cuma selamlarında padişahlar, daima değerli taşlardan imal edilmiş özel tasarım mücevherler kullanmıştır. Bu mücevherler, gücün ve ihtişamın simgesi olarak kabul edilir. Dönemin padişahı bu durumu beğenmese, itiraz etse ve hatta kabul etmese dahi; padişahın halk buluştuğu her an güçlü görünmesi gereklidir. İşte Osmanlıda mücevher geleneğinin detayları bu anlatı da gizlidir. Mücevher, her kültürde ve tarihin her döneminde olduğu gibi gücün, büyüklüğün, görkemin ve ihtişamın sembolüdür.
Osmanlıda mücevher geleneği hakkında birçok anlatı bulunsa da değişmeyen tek şey Kanuni Sultan Süleyman’ın bu gelenekteki rolüdür. Kanuni, mücevherlere diğer tüm hanedan üyeleri ve padişahlardan daha fazla önem atfetmiştir. Süleyman Han’ın “Muhteşem Süleyman” olarak anılmasında mücevherlerin de etkisi büyüktür.
Kanuni’nin meşhur dört katlı tacı, İtalyan ressam Agostino Veneziano tarafından bir tabloda ölümsüzleştirilmiştir. Bugün değeri biçilemeyen bu muhteşem taç; 49 adet inci, devasa firuze taşı, sivri kesim elmaslardan kafa bandı, 47 adet yakut ve 27 adet zümrütten oluşmaktadır. Dört katlı taç; Kanuni’nin dünyayı fethetme arzusunun değerli taşlarla bezenmiş bir tezahürüdür.
Dört katın her biri; “Kuzey”, “Güney”, “Batı” ve “Doğu” yönlerini simgeler. Osmanlıda mücevher geleneği hakkında fikir sahibi olabilmek adına bu taç oldukça önemlidir. Anlaşılacağı üzere hanedan tarafından mücevherler sadece gücün simgesi değildir. Aynı zamanda anlam dolu bir ideolojinin en görkemli şekilde ifade edilme biçimidir.
Sorguç, Osmanlı döneminde vezir ve padişahların taktığı süslü başlıklar olarak tanımlanır. Tahmin edileceği üzere bu sorguçlar, daima değerli taşların muhteşem ışıltısıyla tasarlanmıştır. İmparatorluğun her bir köşesindeki en iyi kuyumcular tarafından tasarlanan sorguçlar, Osmanlıda mücevher geleneğini yansıtan kusursuz parçalardır.
Özellikle elmas, yakut, safir ve inci gibi değerli taşların yoğun olarak kullanıldığı sorguçları, padişah ve vezirler sadece sarayda değil, aynı zamanda gündelik yaşamın her noktasında kullanmıştır. Özellikle padişahların halkla buluşmasında mutlaka değerli taşlarla bezenmiş sorguçları taktıkları bilinmektedir.
Osmanlıda mücevher geleneği açısından bazı motifler oldukça değerlidir. Bu motiflerin başında “Hilal” gelir. Türklüğün ve İslam’ın sembolü olan hilal, hanedanın kullandığı farklı mücevherlerde her dönem yer almıştır. Yüzükler, bilezikler, savaş esnasında giyilen kıyafetlerde kullanılan mücevherler, çoğunlukla hilal motifleriyle bezenmiştir.
Osmanlı’nın mücevher geleneğinin en önemli parçalarından biri şüphesiz burma bileziklerdir. Burma bilezikler, yapıları gereği her bileğe kolaylıkla uyum sağlar. Gündelik yaşamda fonksiyonel bir kullanım imkanı sunuyor olması burma altın bileziklerin, Osmanlı’da en çok tercih edilen mücevherlerden biri olmasını sağlamıştır. Ayrıca burma altın bilezikler, bugün olduğu gibi birikim yapma amacıyla da tercih edilmiştir.
Akarsu bilezikler, yine hanedanın en çok tercih ettiği değerli taş tasarımlarındandır. Dolayısıyla Osmanlıda mücevher geleneği içerisindeki yeri yadsınamaz. Bugün akarsu bileziklerden ilham alınarak oluşturulan suyolu tasarımı, özellikle kadınlar tarafından fazlasıyla tercih ediliyor. Bu tasarım, Osmanlı’nın muhteşem mücevher geleneğinden günümüze ulaşan özel ve seçkin tasarımlardan biri olarak tanımlanabilir.
Makdis Pırlanta, Osmanlı mücevher geleneğinden ilham alarak tasarladığı kusursuz pırlanta ve değerli taş modelleriyle, gelenekten geleceğe uzanan koleksiyonlara ev sahipliği yapıyor. Her zevke ve tarza hitap eden muhteşem değerli taşlar, Makdis Pırlanta’nın seçkin pırlanta yüzüklerinde, yakut kolye, safir kolye gibi eşsiz ürünleri ile öne çıkıyor. Makdis Pırlanta’nın mücevherleri, Osmanlı’da olduğu gibi bugün de; gücün, sevginin ve ihtişamın simgesidir.
Bir önceki yazımıza https://www.makdispirlanta.com/blog/pirlantada-karat-nedir linkinden ulaşabilirsiniz.
0543 334 53 33
